Olivelo ve benzer nitelikteki alanlar için geliştirilen, yönetme, koruma, kullanma gibi kavramları işleme yanısıra, insan varlığı doğanın nasıl parçası olur sorusuna yanıt ve yöntem öneren üçüncülük kazanan bir yarışma projesi.
BİR ETKİLEŞİM MATRİSİ: ALAN YÖNETİM MODELİ
İzmir Güzelbahçe’de, batısında Urla, güneyinde Menderes, doğusunda ise Konak ve Narlıdere ilçeleri bulunan ekolojik özellikleri üst düzeydeki alanın korunması amacıyla, bölgede yoğunlaşmaya başladığı gözlenen insan varlığını doğru yönlendirmek gerekmiştir. Bu nedenle, kentin kadim zeytin üretim alanlarının Avrupa Bisikletli Turizm Ağı ile birleştirilerek korunması amaçlanmakta ve bir kooperatif modeli önerilmektedir. Alan yönetiminin temel belirleyicileri olan paydaş stratejisi, alan içinde belirlenen sınırlar, alanda doğal ve yabanıl hayatı temel alan taşıma kapasiteleri ölçeklendirilmiş, diğer yönetim öğeleri olan “iletişim”, “misafir”, “yaban hayat”, “su” ve “atık” yönetimi konularıyla birlikte bir etkileşim matrisi kurgulanmıştır.
ÖĞRENEN, DİNAMİK, YENİLİKÇİ
Olivelo’nun alt programları, Alan Yönetim Modeli ile birlikte düşünülmektedir. Mekânsal kurgu, yarışma alanında oluşan boşluğu yeni bir bağlam içinde yeniden tanımlar ve boşluğu doldurmak yerine anlamlı kılmayı hedefler. Doğaya giderek daha çok müdahale eden ve tüketen bir sorunlu yaklaşıma karşı, doğayı bir denge unsuru olarak öğrenen, dinamik ve yenilikçi bir tasarım süreci geliştirilmiştir. Önerilen tasarım, kullanıcılar eliyle geliştirilen ve sürdürülebilen bir sistem olarak kurgulanmıştır.
ULAŞIM SENARYOSU
Alan içi servis ve bağlantı yollarında ulaşım önceliği faunadadır; yaya, bisiklet ve en son ise traktör vb. servis araçları ile ulaşım ikincildir. Alanın kuzey çeperinden alınan yaklaşımın ana güzergah olması planlandı, mevcuttaki dönüş imkânı servis yolundan sağlandı. Alana bisiklet ve çevre dostu araçlar ile ulaşım desteklendi, EuroVelo Bisiklet Yolları ile yarımada bisiklet rotalarına eklemlenme planlandı. Alanın taşıma kapasitesi dikkate alınarak misafirlerin alana varış yöntemlerine (bisiklet, lastik tekerlek ve toplu ulaşım) göre, mülkiyeti Güzelbahçe Belediyesi’ne ait olan çeper bölgede biriktirme alanları, organik pazar, servis, bisiklet onarım servisi ve açık otopark oluşturuldu.
FAUNA ÖNCELİKLİ YOLLAR
Alanda sonradan sınır ya da eşik oluşturabilecek herhangi bir tasarım ögesi kullanılmamasına özen gösterildi. Nasıl ki doğada kendiliğinden oluşmuş doğal eşikler dışında sınır yoksa, Olivelo da flora ve fauna için sınırların olmadığı bir alan olarak düşlendi. Tüm bunlarla beraber alan içindeki hayvanların ve atmosferik şartların oluşturduğu doğal izler yolları, doğal açıklıklar odak noktası etkinlik alanlarını, doğal bitki örtüsündeki çeşitliliğin yoğun olduğu bölgeler de seyir ve deneyim alanlarını oluşturdu. Proje alanının her bir noktası deneyim alanı haline getirildi. Bunlar yörenin mevcut doğal malzemeleri ile burayı gezen ziyaretçilere, iki ağaç arası hamak, devrilmiş kütük oturma birimi, doğayı dinleme alanları, flora ve fauna gözlem noktaları gibi küçük sürprizler sundu
PROGRAMATİK YERLEŞİM
Öneri ihtiyaç programının toplam büyüklüğü, alandaki yapılaşma hakkı üst sınırlarından tamamen bağımsız olarak, yerin ihtiyaç duyduğu en düşük ve en temel fonksiyonların irdelenmesiyle ortaya çıktı: Yerleşimin doğayı ve kadim kültürleri keşfetmek üzere tümüyle bir eğitim alanı olması projenin hayali. Doğa başlı başına bir okul olduğu için sadece öneri yapılarda değil, alanın tümünde bir öğrenme-öğretme ve keşfetme deneyiminin yaşanması hedeflendi. Proje işlevsel olarak, Karşılaşma Alanı; Müze ve Zeytin İşliği; Çocuk Atölyesi; Atölye, Depo ve Derslik; Yönetim, Danışma ve Arşiv; Kuş Gözlem ve Doğal Hayat Seyir Terası’ndan oluşuyor.
ARKİTEKTONİK İFADELER
Aslında doğanın kendisinin bir okul olduğu farkındalığı ile önerilen programatik yerleşim, adeta bir okul bahçesine serpiştirilmiş öğelerden oluştu. Fiziksel olarak birbirinden ayrı duran bu birimler, bulundukları yerdeki ağaçlar, yer ve doğal hayat ile doğru mekânsal ilişkiler kurarlar.Toplam kapalı alan yapılaşma hakkını çok düşük tutmak ve olabildiğince az ayak izi bırakmak temel hedefti.
Yapım tekniği olarak yapıların zeminden kopartılmaları ana mimari dili oluşturdu. Bölgeden devşirilen kayaların temel taşı olarak kullanılması ve taşıyıcı elemanların bu kayalar üzerine sabitlenmesi ile temel yapma biçimi tariflendi. Hafif ahşap strüktür ile zemindeki doğal yaşamın devamlılığı sağlandı. Zemindeki sürüngen hayatı ve doğal hava akışı mimari müdahalelerle kesintiye uğratılmadan devam ettirildi.
KARŞILAŞMALAR, OLASILIKLAR
Çocuk oyun alanı ile keçilerin patikasını kesiştirip hayatın tam içinde bir karşılaşma ve etkileşim yaratılsa, nasıl olur? Kolektif mutfakta Avrupalı bir bisikletçiye kırda topladığı otların nasıl pişirilmesi gerektiğini öğreten Ayşe teyzenin karşılaşması, yeni keşiflerle bu lezzetlerin coğrafya dışına taşmasını sağlasa? Ya da, zeytin işliğinde geleneksel yöntem taş baskının yarattığı oksitlenme tehlikesi, sürdürülebilir ve çevreci yeni yöntemlerle tartışılsa? Doğada bisikletçi ile mantar toplayan köylü karşılaşsa; becerileri pekişmiş bir çoban deneyimlerini doğa yürüyüşüne çıkan gence aktarsa? Ne dersiniz?
Olivelo’nun temel hedefi, yabanıl hayat, doğa ve çoban-toplayıcı döngüsüne asla müdahale etmeyen, varlığının bir zeytin ormanı olduğunun bilincinde bir karşılaşma, etkileşme ve öğrenme deneyimleri öneren bir alan olmak.
MÜŞTEREK
“Herkese aitim ve kimseye ait değilim, siz gelmeden önce de buradaydım, siz gittikten sonra da burada olacağım.”
Homeros
Ben keçinin en yakın dostu Zeytin.
Onunla aramıza sınırlar koyulsun istemiyoruz.
Burası bir orman ve biz bu ormanın içinde yaşıyor olmaktan çok mutluyuz.
Burada sınırlar yok, sınırsızlık var.
Fakat buranın bazı kuralları var, uyman gereken.
Bizimle birlikte yaşamak istiyorsan eğer keçi ile aramıza girmeyecek, aramıza duvarlar örmeyeceksin.
Ayırırsan eğer hem biz mutsuz oluruz hem de diğer arkadaşlarımız.
Hem keçi küser giderse her yanımı saracak otlarla nasıl baş edeceksin?
İnan bana çok daha fazla yorulacaksın o vakit.
Ben deli bir zeytinken aşılamışlar beni tepemden, merak etme keçiler uzanamaz dallarıma.
Bir kere makineler, zehirler, kimyasal gübrelerle tümden vedalaşacaksın.
Beni sulamana bile gerek yok biliyor musun, yağmurlar yeter bana.
Hem burada yaşayan üreticiler sana tüm bildiklerini anlatır, merak etme.
Binlerce yıldır olduğu gibi sen de burada biz gibi yaşayabilirsin.
Aramıza katılmak istemez misin?
